Vieiros

Vento na oficina
O vento zoa pola ventá. O monzón que non trae choiva. Pero zoa e zoa. Non podo crer que a oficina sexa por fin digna de recibir ese nome. Despois dos momentos duros de xaneiro agora están as mesas, as cadeiras, os ventiladores, o teléfono. O que fora o meu cuarto agora é o despacho principal. Tócame ficar no compartimento colindante, alí onde quedan Ambal e o persoal de Tiruchy cando veñen facer o seguimento do proxecto. O que para min é o cuarto de Paco, o cuarto onde durmiu el cando estivemos aquí en xaneiro, xusto despois da tsunami, no medio da devastación máis absoluta.

Enfrontándonos aos pesadelos
Despois de meses interminables de pesadelos non sei se estou preparada para iso. Pero non queda outro remedio. De socate teño que mirarlle á cara ao mar e ás rúas que me perseguiron desde xaneiro con augas salvaxes e os ollos empapados ao espertar, a suor a correr polas fazulas. Agora estou aquí e non sei se será posible unha reconciliación con tanto sufrimento. Non sei se superaría a miña barreira do humanamente asumible. Teño seis semanas para comprobalo.

Panorama
A posta ao día co persoal non é moi alentadora. Pouco cambiou o panorama. A filosofía da caridade campa por todo Karaikal como unha peste que a OMS non puido prever nin vacinar despois da tsunami. A competición das ONGs por un anaco onde gastar os seus cartos deixa bastante que desexar. Nós negámonos a entrar nese xogo. Comezo desanimada e cabreada. O habitual nos últimos meses.

Baile
Unha necesidade básica como comer ou durmir. Ou amar. Ou ser amada. Precísoo para coser as costuras da miña alma. Facer falar o corpo para non pensar. Foron demasiado duros os últimos meses. Demasiado duros para poñelos por escrito. Preciso ese tai-tai-di-ti-tai e o son da tabla e a veena, e o pao que o meu mestre bate nun cacho de madeira marcándome os pasos cunha rapidez que malamente podo seguir. O meu guro está contento de verme. Está convencido de que podo aprender tres bailes novos. E eu estou disposta. A miña paixón polo Bharathanatyam crece sen fin. Ao que sexa. Un día de clase e tremenda dor de pés. Se isto fose unha película tamil sangraríanme para demostrar o meu sufrimento xeral e a miña loita por un amor que semella imposible (depende do guionista). Pero como afortunadamente non o é aplico algo de pomada e apreto os dentes. Que Shiva o deus da danza nos colla confesadas.

A conquista da lúa
Parece incrible que Ventekaranteru (Keelakasakudi) estea tan tranquilo. Ao chegar no rickshaw recordo o mes no que atendimos o campamento na escola, proporcionando comida para a cociña comunitaria, atendendo a poboación, organizando o refuxio temporal, o traslado rebuldeiro. Agora toda a poboación está cavando o canal baleiro onde as nenas e nenos saltaban en xaneiro evitando as serpes para xogar na auga. A min escápaseme para que é necesario cavar o canal pero algunha ONG debe de consideralo axeitado para gastar o presuposto e págalle á comunidade para suar aló abaixo. Xa no rickshaw vexo a Damendi, unha das nenas orfas da tsunami, que me recoñece e corre cara ao campamento. Outros nenos están en clases de informática, tamén proporcionadas por algunha ONG. O refuxio temporal ten xa un carácter humano e persoal, cada quen ampliou como puido o seu espazo. Houbo que poñer chan firme durante as choivas. A maior novidade: a sección de bandeiras á entrada. Parece a conquista da lúa na que cada quen quere deixar a súa marca. Polo menos hai seis paneis con nomes de distintas ONGs, algunhas delas indican de maneira errónea o nome da zona. Outras proclaman dar clases de costura que se limitaron a entregar ao chou algunhas máquinas de coser á poboación, independentemente de se saben que facer con elas ou non. Hoxe foi só unha visita de cortesía á lúa que tan ben coñezo. Cando comece a semana virei xa traballar.

Luns
É luns á fin. A moto lévame polos camiños rotos, rotos aínda. A paisaxe variou só un pouco desde xaneiro. Agora no horizonte érguense liñas de latrinas recén construídas e abandonadas –non teñen auga, para empezar, e aínda que a tivesen a maioría da xente non sabería como utilizalas-. Unha interesante escultura ao aire libre. Os anacos de casas seguen ocupando a paisaxe. Creceu un verde tímido sobre algunhas liñas de area. As pontes seguen sen repararse. Algúns refuxios temporais están construídos exactamente no mesmo lugar cás antigas aldeas das que nada queda. Como contraste noutro anaquiño da costa crecen xa as pequenas palmeiras, a promesa da protección. Hoxe cómpre falar dela. Houbo un novo terremoto de forza 7 nas illas Nicobar. Ondas elevadas en Kanyakumari (a punta de Tamil Nadu) e fendas nas paredes das casas de Andhra Pradesh. Aquí aviso de tsunami que axiña se desactivou. A xente comeza a volver ás aldeas pola tarde. Esquecer faise difícil.

Barcos no mar
Xa non recordaba o que era ver barcos no mar. Neste mar. Neste océano. E á fin aí están. Botando as redes. E logo na praia. En Mandapattur. Onde tivemos en marcha unha cociña comunitaria ata o mes de marzo. Annandamai é pescador, ten 30 anos e é o presidente dun dos dous grupos de aforro de homes (o habitual é que sexan de mulleres) que PDI e IND puxeron en marcha a instancias dos propios interesados na zona de traballo. Perdera o seu catamarán, recuperouno grazas ao goberno. O peixe volve a entrar na lonxe. Sabe que as ONGs marcharán, que o máis importante é que aprendan a xestionar o grupo e que reciban formación. As ONGs marcharán. Pero o mar non. E o mar é o que precisan para vivir, non a caridade.

Familia estendida
A casa de Selvi semella sacada dun dos suburbios de Tiruchy, é unha choupana diminuta pola que paga máis de 200 rupias de alugueiro. Coa tsunami houbo que reconstruíla por completo. No seu pequeno bandullo viven agora sete nenas e nenos e dúas persoas adultas, Selvi e o seu home. Catro fillos son deles, os outros tres da irmá, que morreu na tsunami. Teñen pai, claro, pero está demasiado borracho para coidar deles. Selvi négase a tocar os cartos da compensación que o goberno lles deu aos pequenos, está todo no banco agardando a que o precisen. Entre tanto tivo que pedir 7000 rupias a un prestamista para facer fronte aos gastos. Cun home borracho e ningunha posibilidade de traballo o grupo de aforro é a súa única esperanza para saír da situación. E por saber xestionar ben os cartos elixírona tesoureira. Por iso e pola honestidade.

Seguir coa vida
O traballo sería como estar en Tiruchy, facendo o seguimento das accións se non fose por unha única palabra que transforma os rostros da xente: tsunami. Procuro preguntar con delicadeza polas persoas que non están, cambiar de tema cando a tristura se fai demasiado clara nas caras dos nenos que miran a foto do pai que morreu. Nas clases de apoio as nenas e os nenos aprenden a seguir coa vida e a volver xogar rodeados da ausencia dos que levou o mar.

Xuntas
En Mattagadi as mulleres dos tres grupos de aforro creados por IND e PDI se reúnen diante do templo. "Hai xuntanza?" pregunto. Allamelu, a coordinadora di que non. Nada máis queren verme. Falar comigo. Facer unha foto. Recordo algunhas das súas caras. Agora polo menos sorrín. Xuntas para acabalgar o futuro.

Mocidade?
Ao principio creo que son irmás e case xemelgas a dicir verdade. Por sorte non fago ningún comentario. Son unha mai e unha filla. A segunda casárona aos 16 anos co seu curmán e agora, aos 18 xa ten un fillo e outro en camiño. Aquí en Karaikal estes casos son moito menos frecuentes ca en Tiruchy, o nivel de vida antes da tsunami, malia ser baixo e deficitario, pobre, estaba por enriba do noso habitual nos suburbios. Por iso doen aínda máis os seus ollos rebuldeiros e o seu sorriso aberto cando di que claro que lle gustaría aprender un traballo, aínda que non ten idea de que podería facer. Xa buscaremos algo, iso é o de menos.

Amizade
Pola noite cando volvo para a casa na moto debe de ser a hora da oración para todas as relixións ou un día sagrado que eu descoñezo. Na igrexa óense cantos, os rapaces van á mesquita , o templo está tamén iluminado. Hai unha voda. E entre tanta actividade, na porta dunha casa vexo dúas mulleres, dúas rapazas. Unha chora e a outra escoita o que lle conta. E non podo evitar sentirme preto delas, e lembrar ás amigas –poucas pero de ouro- que nestes últimos meses tamén sentaron ao meu carón escoitar sen pedir explicacións as miñas bágoas. A través dos meridianos e dos paralelos, canta necesidade dese afecto. Canta gratitude no recordo.

Aldea de "indianos"
En Galicia Kalkalachery sería en tempos unha aldea de indianos. Só que aquí a xente emigra aos Emiratos Árabes, Malaisia ou Singapur, así que non sei como chamarlles. Entre as casas de todo luxo tamén as choupanas de quen non ten quen lle mande roupas boas desde ultramar. Aínda así, os cartos nada puideron contra as ondas, percorro novamente as rúas que en pouco ou nada cambiaron. Algunha casa temporal máis, o mesmo cascallo, a mesma masa de mar marcando o límite dos bens materiais.

Autoridade alcohólica
El dille que á rapaza que cale e apéstalle o alento a licor. Non dá contestado a xeito as preguntas. Os seus compañeiros por aí lle andan. Eu mordo a lingua para non formar unha liorta de borrachos en pleno templo. Canto me gustaría a min que os homes calasen cando falan as mulleres, pero nunca é así. A rapariga de 19 anos espelida e coa súa titulación universitaria mira para outro lado coa boca pecha. Cantas veces máis? A miña eterna pregunta.

O sentido común
Ata borrachos aínda lles funciona máis o sentido común cá media rica occidental. Téñolle que conceder a Vijaykumar, por quen non sinto a máis mínima simpatía, que ten razón. Porque di que non quere barco con motor, prefire o seu catamarán. Non precisa depender da gasolina, non precisa depender de ninguén que non sexa el mesmo ou os outros mariñeiros. E isto recórdame oír falar a Lidia Senra da dependencia do agro galego da maquinaria, da dependencia externa maior que cada vez deixa a campesiñado e pobos mariñeiros máis desprotexidos. Pero aínda hai alternativa. Aleluia.